اسکن‌های مغزی نشان می‌دهند که افراد سالخورده به نسبت افراد جوان‌تر توانایی کمتری در تشخیص چهره‌های غیرقابل اعتماد دارند. شاید همین عامل؛ دلیل بیشتر بودن کلاهبرداری‌های مالی از سالخوردگان باشد.

مجید جویا: متاسفانه امروزه شنیدن داستان‌هایی از مادربزرگ‌های مهربان که همه پولشان را به خاطر اعتماد کردن به افراد شرور ازدست می‌دهند، بسیار عادی شده است. حالا پژوهشگران گمان می‌کنند که یک دلیل احتمالی را برای اینکه چرا افراد مسن‌تر اغلب قربانی حقه‌های مالی می‌شوند، کشف کرده‌اند: یافته‌های یک پژوهش در ایالات متحده نشان می‌دهد که با افزایش سن، توانایی انسان‌ها برای قضاوت در مورد قابل اعتماد بودن چهره افراد کم می‌شود.
به گزارش نیچر، شلی تیلور ( روانشناس دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس، یو.سی.ال.ای) و همکارانش بررسی کردند که افرادی با دو گروه سنی متفاوت چه درکی از مشاهده عکس‌هایی از صورت‌ افرادی دارند که پیش از آن از لحاظ قابلیت اعتماد و دوستی ارزیابی شده ‌بودند. صورت‌ها دارای نشانه‌های شناخته شده‌ای از قابلیت اعتماد، همچون نگاه خیره و یک تبسم بی‌ریا که کاملا رو به بالا و به سمت چشم‌ها می‌چرخد، بودند.
هرچند افراد با هر دو گروه سنی از چهره‌های ارزیابی شده قابل اعتماد و یا خنثی، درک یکسانی داشتند ولی افراد پیرتر (سن۵۵-۸۴ سال، یا متوسط ۶۹ سال) در مقایسه با افراد جوان‌تر( سن ۲۰-۴۲ سال، یا متوسط ۲۳ سال) چهره‌هایی را که «غیرقابل اعتماد» ارزیابی شده بودند، به طور محسوسی قابل اعتماد‌تر و قابل رفاقت تر یافته بودند.
تیلور می‌گوید: «آنها برخی از علایم چهره‌ای را که بسیار راحت قابل تشخیص هستند، نادیده گرفتند». او اضافه می‌کند که بیشتر افراد مسن تر در برابر این چهره‌ها این گونه رفتار کردند. این نتایج در پیشرفت‌های آکادمی ملی علوم منتشر شد.
سیگنال اوه- اوه
این گروه درحالی که ۴۴ نفر شرکت کننده در زیر دستگاه تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) بودند، از آنها در مورد ارزیابی چهره‌ها از نظر قابلیت اعتماد سوال کردند.
افراد جوان‌تر پاسخ قوی را در ناحیه‌ای از مغز به نام اینسولای قدامی نشان دادند که برای کنترل “احساسات درونی” شناخته شده است، که انسان را برای تصمیم‌گیری آگاه می‌کند؛ به‌خصوص زمانی که با چهره‌های غیرقابل اعتماد مواجه می‌شود. اما افراد پیرتر اغلب چنین فعالیتی را نشان ندادند و این نشان‌گر آن است که آنها دچار نقصان بودند و هیچ سیگنال خطری را نشان ندادند.
تیلور توضیح‌می‌دهد: «مغز افراد پیرتر نمی گوید” محتاط باش” و سیگنال “اوه-اوه” را که مغز افراد جوان تر به دستگاه می‌دهند، نشان نمی‌دهند».
لیز نیلسن، روانشناس در انستیتوی ملی کهنسالی در بتسدای مریلند می‌گوید که این اولین تحقیق در نوع خود برای مشاهده این است که آیا شیوه‌ای که افراد مسن در آن داده‌های اجتماعی در مورد قابلیت اعتماد را پردازش می‌کنند، آنها را در مقابل کلاه‌برداری آسیب پذیرتر کرده یا نه. او می‌افزاید که باید کارهای بیشتری انجام شود تا مشخص شود که آیا نتایج مشاهده شده، ناشی از تغییرات وابسته به سن در مغز بوده‌اند یا اینکه خیلی ساده، افراد پیرتر انگیزه کمتری برای جستجوی نشانه‌های اجتماعی غیرقابل اعتماد بودن در چهره افراد دارند، امری که می‌تواند فعالیت کاهش یافته آنها را در ناحیه اینسولای قدامی مغز توجیه کند. تحقیق قبلی نشان داده بود که افراد مسن‌تر در مقایسه با افراد جوان‌تر بیشتر به این تمایل دارند که اطلاعات مثبت‌ بیشتری را به نسبت اطلاعات منفی به خاطر بیاورند.
تیلور اشاره می‌کند که درهر یک از این روش‌ها، نتیجه ناتوانی در شناسایی یک شخص غیر قابل اعتماد می‌تواند فاجعه‌بار باشد. بنابراین این افراد باید هوشیارتر باشند. او می‌افزاید: «در واقع محدود کردن تماس با افراد بالقوه نیرنگ بازمی‌تواند اولین خط دفاع باشد؛ من به افراد مسن خواهم گفت که “با فروشنده‌هایی که به زور چیزی را می‌فروشند، صحبت نکنید”».