آمریکا خود قربانی تحریم صنعت نفت ایران شد. افزایش قیمت بنزین در آمریکا تحت تاثیر سیاست تحریم ایران، آینده سیاسی باراک اوباما را چنان در معرض خطر قرار داده که او تصمیم گرفته برای دومین بار طی یکسال گذشته از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا استفاده کند. به دنبال افزایش بهای بنزین در آمریکا که باعث تهدید روند شکننده بازسازی اقتصادی این کشور شده، دولت اوباما تصمیم گرفته برای معکوس سازی این روند، از ذخایر استراتژیک نفت خود بهره بگیرد. در راستای تحقق همین هدف بود که اوباما کوشید در رایزنی با سران گروه ۸، آنها را به استفاده از ذخایر راهبردی نفت خود متقاعد کند.
* تحریم نفت ایران دامنگیر غرب شد
تابستان سال گذشته نیز آمریکا و چند کشور اروپایی در اقدامی هماهنگ تلاش کردند با آزادسازی ذخایر نفت و فرآورده های نفتی خود، کمبود عرضه نفت لیبی را جبران کنند. اما این بار اقدام آمریکا در تحریم صنعت نفت ایران و همین طور تصمیم اتحادیه اروپا برای اجرایی کردن تحریم نفتی ایران از اوایل تابستان سال جاری، در کنار توقف فروش نفت کشورمان به انگلیس، فرانسه، بلژیک، هلند، یونان،اسپانیا و آلمان، موجب رشد بهای طلای سیاه در بازارهای جهانی شده است. تفاوت بحران کنونی که غرب را به فکر آزادسازی ذخایر راهبردی نفت انداخته، با ماجرای لیبی در این است که غرب از بحران اولی گریزی نداشت، اما بحران دوم خودساخته و ماحاصل سیاست‌های قلدرمابانه سران غربی است.
همین سیاست‌ها موجب افزایش ۲۰ دلاری قیمت نفت شده و به گفته تحلیلگران سیاسی، این موضوع عامل تعیین کننده‌ای در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۲ آمریکا به شمار می‌آید. بنابراین برای اوبامایی که در آستانه انتخاب مجدد قرار دارد، گزینه‌ای باقی نمی‌ماند جز استفاده از ذخایر نفتی استراتژیک آمریکا، برای پایین آوردن بهای سوخت. به دلیل آگاهی از این ترفند بود که جمهوریخواهان، کاخ سفید را به سوءاستفاده از ابزار امنیت ملی برای خرید رای متهم کردند. “دیوید ویتر”، سناتور جمهوریخواه در این باره گفت: “سال گذشته اوباما ۳۰ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک آمریکا را آزاد کرد تا قیمت نفت را دستکاری کند و هنوز نتوانسته جای آن را پر کند. استفاده بیشتر از این ذخایر در سال جاری، آمریکا را در مواقع واقعی بحران با مشکل مواجه خواهد کرد.”
اما اینکه چرا جمهوریخواهان این تصمیم اوباما را خطری برای امنیت ملی آمریکا فرض می‌کنند به دو عامل بسیار تاثیرگذار در زمینه آزادسازی ذخایر راهبردی نفت مربوط می‌شود که بدون تردید بی‌توجهی به آنها عواقب جبران ناپذیری برای دولت و مردم آمریکا بر جای خواهد گذشت.
* رخدادهای غیرمنتظره
درست است که دست اندازی به موجودی ۴ چاه زمینی نمکی در سواحل خلیج با ۷۰۰ میلیون بشکه نفت می‌تواند بازار جهانی نفت را تحت تاثیر قرار داده، قیمت بنزین را برای خودروسواران آمریکایی ارزانتر کند و البته با کم کردن قیمت بنزین از ۴ دلار در هر گالن، راه را برای انتخاب مجدد اوباما در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر سال جاری این کشور هموارتر کند، اما چندین عامل و رخداد غیرقابل پیش‌بینی وجود دارد که می‌تواند در صورت بروز، روند آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را دچار اختلال کند و موجب کاهش حداکثری این ذخایر در مدت زمانی کوتاه شود و به این ترتیب امنیت ملی این کشور را به مخاطره بیندازد.
نکته اول اینکه یک طوفان گرمسیری شدید در خلیج مکزیک می‌تواند موقتا تولید نفت در منطقه‌ای را که ۲۹ درصد از نفت آمریکا را تولید می‌کند، متوقف کند. این اتفاق در سال ۲۰۰۵ و به دلیل وقوع طوفان‌های “کاترینا” و “ریتا” نیز رخ داد و منجر به آن شد که “جورج دابلیو بوش”، رئیس‌جمهور پیشین ۳۰ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک نفت را فروخته و از این طریق تا ۱۶ درصد از قیمت‌ها بکاهد.
ناآرامی سیاسی و یا وقوع تنش‌های خشونت‌آمیز در کشورهای تولیدکننده نفت در آفریقا یا خاورمیانه نیز می‌تواند تولید یا حمل‌ونقل نفت را مختل کند. چنین رخدادهایی می‌تواند موجب بالا رفتن قیمت نفت شود. تحریم‌های ضد ایرانی نیز می‌تواند موجب کمبود منابع نفتی برای کشورهایی شود که نفت خود را از ایران وارد می‌کنند.
اگر روند آزادسازی ذخایر نفت آمریکا که قرار است به منظور کاستن از آثار تحریم نفت ایران صورت گیرد با هر یک از حوادث فوق همزمان شود، دولت اوباما ناچار خواهد بود از میزان ذخایر بیشتری برای کنترل بهای نفت و بنزین بهره‌برداری کند، البته این امر نیز به دلایل فنی که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد، امکان پذیر نیست. همین ماجرا خود می‌تواند به کاهش شدید ذخایر نفتی آمریکا و تشدید بهای بنزین و نفت منجر شود.
* آسیب‌پذیری روند آزادسازی ذخایر راهبردی نفت
نکته دوم اینکه توزیع این میزان نفت خام به پالایشگاه‌ها در این دوره زمانی پیچیده‌تر از زمان‌های گذشته است. یکی از دلایل آن به تغییر سیستم لجستیکی آمریکا باز می‌گردد. ذخایر نفتی استراتژیک آمریکا که در اواسط دهه ۱۹۷۰ و پس از تحریم نفتی اعراب تاسیس شد، به گونه‌ای طراحی شد که نفت را در ابتدا از طریق خط لوله‌ای از سواحل خلیج به پالایشگاه‌ها در آن منطقه و پس از آن به خریداران دیگر در شمال انتقال دهد. اما رونق بازار نفتی شیل و افزایش واردات “سند اویل”های کانادایی چشم‌انداز آینده انرژی در آمریکا را تغییر داده است چرا که در حال حاضر صنایع انرژی در تلاش است مازاد عرضه نفت را از مرکز کشور به سواحل خلیجی انتقال دهد که این مسیر کاملا بر خلاف روند تاریخی است که طرح اولیه “ذخایر نفتی استراتژیک” بر اساس آن پایه گذاری شد.
طبق گفته ادوارد مورس، تحلیلگر ارشد سیتی گروپ و متخصص اسبق نفتی در وزارت انرژی آمریکا، این حقیقت که هم اکنون خط لوله‌ها به جای جنوب سمت شمال می‌روند، خود یکی از عمده‌ترین تغییرات به شمار می‌آید.